Bahasa Jawa

√ 135+ Tembung Pepindhan Bahasa Jawa Paling Lengkap!

Pepindhan – Hai sobat Paduka, bagaimana kabar kalian hari ini? semoga selalu sehat dan selalu dalam kebaikan ya.

Nah, setelah satu pekan kemarin kita membahas tentang tembang macapat secara intens satu per satu, sekarang mari kita beralih pada materi baru berjudul pepindhan.

Jika kamu dari suku Jawa pasti sekali dua kali pernah mendengar istilah ini, karena pepindhan memang masuk dalam kurikulum anak sekolah mulai dari tingkat dasar sampai atas.

Agar lebih mantap, yuk buka kembali materi pepindhan di bawah ini.

Pengertian Pepindhan

Pepindhan berasal dari kata “pindha” (artinya memper, irib-iriban, pepandhan/tetandhingan). Kata “pindha” lalu dirangkap awalannya dan mendapat akhiran -an menjadi “pipindhaan“, lalu pada akhirnya berubah menjadi pepindhan.

Pepindhan dalam bahasa Jawa di jabarkan dengan pengertian:

“Tembung pepindhan tegese tembung kang digawe kanggo unen-unen sajeroning basa jawa kang ora ngemu surasa kang sejatine.”

Jika diartikan dalam Bahasa Indonesia, pepindhan disebut kalimat pengandaian. Kata pengandaian dalam Bahasa Indonesia menggunakan kata umpama/ibarat, sedangkan dalam bahasa Jawa menggunakan kata kaya, lir, pindha, kadya dst.

Hal yang dibuat pengandaian atau perumpamaaan bisa beragam. Bisa dari segi warna, jumlah, sifat fisik, rupa (bagus jelek), tingkah laku dst.

Fungsi Pepindhan

Tembung pepindhan digunakan para sastrawan Jawa untuk menambah keindahan karya sastra mereka. Karya yang dimaksud dapat berupa bebasan, saloka, candra dan cerkak (cerpen).

Pepindhan juga dapat digunakan untuk komunikasi sehari hari agar lebih memperkaya kosakata harian.

Selain dua fungsi di atas, pepindhan juga digunakan untuk acara acara penting seperti dalam acara adicara penganten, pagelaran wayang, kesenian dst.

Kata Kata yang Digunakan dalam Pepindahan

Beberapa pepindhan menggunakan kata khas yang menjadi salah satu cirinya.

Kata kata tersebut antara lain:

  • kaya,
  • lir,
  • pindha,
  • kadya
  • lir pendah

Jenis Jenis Pepindhan

  • Pepindhan kanggo nyandra putri kang sulistya.
  • Panyandra kanggo satriya utawa priya.
  • Pepindhan kang kanggo nyandra kahanane wadyabala.
  • Pepindhan kanggo nyandra wong nesu utawa nantang perang.
  • Pepindhan kanggo nyandra kahanan.

Contoh Pepindhan

A.

Abang kumpul padha abang – kaya alas kobong
Abange – kaya godhong katirah
Agunge – kaya samodra rob
Akehe pepati – kaya babadan pacíng
Akehe pepati – kaya sulung lumebu geni
Akehe lelara – kaya kena pagebluk
Ali-aline – nggunung sapikul
Aluse – kaya sutra
Antenge – kaya temanten ditemokake
Ayune – kaya Dewi Ratíh
Angine – gedhe koyo sarataun


B.

Baguse – kaya Bathara Kamajaya
Bangone – awangun gedhang salirang
Bantere – kaya angin
Bebedane – ngadhal melet
Bedane – kaya bumi karo langít
Begjane – kaya nemu emas sakebo
Begjane – kaya nemu cempaka sawakul
Bungahe – kaya ketiban ndaru


C.

Cahyane bingar – kaya lintang johar
Cahyane nglentríh – kaya rembulan karainan
Cep klakep – kaya orong-orong kepidak
Cethile – kaya cina craki
Cumlorot – kaya lintang alihan
Cumlorot – kaya ndaru


D.

Dalane – nggeger sapi
Dalane – mbathok mengkureb
Dawane barisan – kaya sela brakithi
Dedege – ngringin sungsang
Dhuwure – kaya othak othak mega
(n)Domblong – kaya sapi ompong


E.

Emane – koyo marang anak ragil
Esemane – koyo raden gatut koco


G

Gagah prakoso – kaya Raden Werkudara
Galake – kaya macan manak
Galake – kaya buta
Gampange – kaya empal pinecok
Gelungane – ngadhal menek
Gelungane – minangkara
Gelís – kaya banyu sinaríng
Gendhwane – awangun kadhal meteng
Gereng-gereng – kaya singa antok bayangan
Gantenge – koyo arjuno


I.

Ijo kumpul pada ijo – kaya bethet sayuta
Ireng kumpul padha ireng – kaya gagak reraton


J.

Janggute – pindha tawon gumantung
Jogede – kaya merak kasimpír
Jogede – mucang kanginan


K.

Kagete – kaya tinubruk ing wong lepat
Kaku – kaya kena nggo pikulan
Kekejere – kaya manuk branjangan
Kenese – kaya Dewi Srikandi
Kesite – kaya kadhal
Kepingine – kaya nyidham cempaluk
Klular-klulur – kaya tuma kathok
Kopat-kapit – kaya buntut ula tapak angín
Kuning – kaya emas sinanglíng
Kuníng kumpul padha kuníng – kaya podhang reraton


L.

Lakune nusup-nusup – pindha ayam alas
Landhepe – pitung pinyukur
Lelewane – milangoni
Lír sato munggíng – rimbagan
Luruhe – pindha Dewi Sembadra
Lambene – nyigar jambe


M.

Mendhak-mendhak – kaya sato memeti
Mider-mider – kaya undar
Milíng-milíng – kaya jangkung
Mlakune mundur – kaya mungkur gangsír
Mlakune – ngodhok


N

Nangise ndrengengeng – kaya rase
Nangise – ngorong-ngorong
Nuturi wong pinter – prasasat ngajari bebek nglangi
Nyengite – kaya dhemít


P

Padhange – kaya rina
Padha pleg – pindha jambe sinigar
Panase – kaya mecah-mecahna sirah
Penggalihe padha – pindha suruh lumah lan kurep, yen dinulu seje rupane, yen ginigít padha rasane
Parine – gumadhung
Parine – ngempíng
Parine – nedheng gumadhung
Petenge – ndumuk irung
Pintere – kaya bisa njara langít
Pintere – kaya bisa nyancang angín
Pipane rokok – menyu
Pipine – kaya tomat mateng
Polahe – kaya gabah den interi
Polahe – kaya kuthuk kelangan babon
Polahe – ngaru napung
Polatane mbranyak – kaya Raden Kakrasana/Samba
Putíh kumpul padha putih – kaya kuntul neba
Putíh memplak – kaya kapuk diwusoni


R

Rakete – kaya sadulur sinara wedi
Ramene – lir prahara nempuh wukír
Ramene surak – mbata rubuh
Rikate – kaya angin
Rukune – kaya mimi lan mintuna
Ruruhe (wong lanang) – kaya Raden Janaka
Ruruhe (wong wadon) – kaya Dewi Sembadra
Rupane kembar – pindha jambe sinigar


S

Salake- medhi (masír)
Sambate – kaya nggrantang
Sambate – ngaru ara
Senenge – kaya bubuk oleh leng
Sentosa banget – kaya jangeet kinatelon
Sowane mendhak-mendhak – kaya sata manggíh krama
Suguhane – mbanyu mili
Sumbare – kaya bisa mutung wesi g1igen
Sumbare – kaya wani ndilat wesi abang
Suweke – nyangkem kodhok
Swarane – kaya gelap ing mangaa kapat
Swarane – kaya mbelah-mbelahna bumi


T

Tandange cukat – kadya kilat, kesít kadya thathít
Tandange – kaya bantheng ketaton
Tandange – kaya jangkrík mambu kili
Tandange – kaya sikatan nyamber walang
Tapa – ngalong; ngidang; nyantuka
Tekade – kaya geni lan urupe
Tekade – kaya madu lan manís
Tepunge kalís (kekancane) – kaya banyu karo lenga
Thingak-thinguk – kaya kethek ditulup
Tindake – nusup ngayam alas
Tulisane – awangun ketumbar (aksara Jawa)


U

Ulese – ngembang asem (kucíng)
Ulese – ngembang duren (jaran)
Untabe – kaya samodra rob
Utange – nyundhul empyak
Utange – turut usuk


W

Wangsulane – saur manuk
Wangune – kaya dara gepak
Wiragane – nenangi brata
Wrangkane – gayaman

Cara Mengartikan Pepindhan

Kegiatan mengartikan pepindha tidak terlalu sulit. Yang perlu dilakukan adalah kita harus tahu persamaan sifat antara kata yang diandaikan dengan pengandaiannya. Misalnya seperti ini.

Pepindhan : Swarane kaya mbelah mbelahna bumi (suaranya seperti membelah bumi) Artinya bahwa suaranya sangatlah keras dan lantang sampai sampai seperti dapat membelah bumi.

Lagi, pipine kaya tomat mateng (pipinya seperti tomat matang) artinya pipi orang yang disebut merah merona seperti warna tomat yang matang.

Jadi, kira kira seperti itu cara mengartikan pepindhan, sangat mudah bukan?

Akhirnya sub arti pepindhan ini mengakhiri artikel tentang Pepindhan kali ini. semoga bermanfaat dan jika ada yang kurang jelas silahkan tinggalkan jejak di kolom komentar. Terimakasih.

Artikel ini terkait:

pepindhan yaiku
pepindhan bahasa jawa
cangkriman pepindhan
tembung pepindhan
contoh cangkriman pepindhan
pepindhan tegese

Share
Published by

Recent Posts

√ 27+ Puisi Bahasa Jawa Semua Tema Paling Lengkap 2020

Puisi Bahasa Jawa - Puisi tidak hanya terdapat dalam bahasa Indonesia, dalam bahasa daerah seperti…

7 mins ago

√ 17+ Contoh Tembang Megatruh: Pengertian, Watak, Contoh Lirik

Tembang Megatruh - Setelah membahas tembang macapat Pangkur pada artikel sebelumnya, kali ini kita akan…

12 hours ago

√ 23+ Contoh Tembang Pangkur: Gancaran, Watak dan Teges

Kumpulan contoh tembang Pangkur - Salah satu tembang macapat yang hendak saya bahas pada postingan…

1 day ago

√ 27+ Contoh Tembang Durma Beserta Lirik, Watak dan Artinya

Contoh tembang Durma - Setelah membahas tembang Dhandanggula tempo lalu, sekarang mari kita kupas salah…

2 days ago

Cara Membuat Mainan dari Bahan Ramah Lingkungan

Saat ini, kepedulian terhadap lingkungan semakin meningkat. Banyak orang yang mencari cara untuk hidup lebih…

2 days ago

√ 13+ Tembang Dhandanggula Lengkap Contoh dan Artinya

Tembang Dhandanggula - Setiap dari kita pasti punya yang namanya cita-cita, impian atau angan-angan yang…

3 days ago

This website uses cookies.